KULTURA: Ang Pag-usbong ng Bagong Baryo: Ang Kasaysayan ng Pulo at Simbahan ng San Roque

Ang Alamat:

     Noong panahong ng mga Kastila, may mga grupo ng mga mamamayan na naninirahan sa isang lugar na tinatawag na Karbon, isang pook na napaliligiran ng tubig at mga puno ng kulasi sa bayan ng Hagonoy. Masaya, matiwasay, at payapang namumuhay sa lugar na yaon ang mga mamamayang ito. Nang may epidemya na dumatal sa kanilang lugar, nagpasiyang humanap ng malilipatang lugar ang mga naninirahan sa isla. Natagpuan nila ang isang pook sa gawing kanluran ng bayan na napaliligiran ng tubig, halamang nipa, at bakawan. Muli nilang ipinagpatuloy ang kanilang pamumuhay sa pamamagitan ng pangingisda bilang pangunahing pinagkukunan ng kanilang ikabubuhay. Subalit hindi lahat ng nagmula sa Karbon ay lumipat sa tinirhang tinawag nila na Bagong Baryo. Lumipat ang ibang pamilya sa San Pascual at sa Sapang Kawayan na nasasakupan na ng lalawigan ng Pampanga.

Sa kasagsagan ng pagbaha sa pulo ng San Roque, patuloy pa rin ang paggunita ng mga mananampalataya ng San Roque sa kapistahan ng kanilang patron na pinaniniwalaang nagligtas sa kanila sa pagdating ng epidemya.

     Ang mga tao ay gumagamit ng bangka upang mapadala sa kabayanan ang kanilang mga nahuling isda. Sa kalaunan nagkaisa sila na gumawa ng isang tulay na yari sa kawayan upang makatawid at ng mas madali silang makapunta sa bayan

     Ayon sa mga taong nagmula sa Karbon, may natagpuan silang isang lalaki na may kasamang aso. Ang lalaki ay may sugat sa katawan, samantalang ang aso naman ang nag-alaga sa lalaki. Nang sila ay umalis ng Karbon kasama nilang umalis ang lalaki at ang alaga nitong aso. Makalipas ang ilang buwan, nagkaroon ng epidemya sa Bagong Baryo. Marami ang nagkasakit at tinulungan sila ng lalaki na may alagang aso na gumaling sa kanilang mga sakit. Nang gumaling na ang lahat, hindi na nila nakita muli ang lalaki at ang aso.

     Muling namangha ng matagpuan nila ang isang imahe ng isang lalaki na may kasamang aso sa kanilang lugar. Kanilang napagtanto na ito ay imahe ng isang santo, si San Roque, ang patron ng mga may malubhang karamdaman. Sikat si San Roque bilang isang Kastilang manggagamot na tumulong sa kanyang mga kababayan upang gumaling sa mga sakit. Noong siya naman ang nagkaroon ng karamdaman, linisan niya ang bayan upang manatili sa kagubatan nang hindi makahawa. Nagkaisa ang mga tao ba magtayo ng isang kapilya na yari sa nipa at kawayan doon sa mismong lugar kung saan natagpuan ang imahe ni San Roque. Mula noon ang Bagong Baryo ay tinawag na barrio ng San Roque, Hagonoy.

Makikita ang kasalukuyang imahe ni San Roque de Hagonoy mula sa tahanan ng Familia Raymundo sa pulo ng San Roque. Mula dito iprupruisyon ito kasama ng imahen ng Birhen ng Sto. Rosario, ang patrona ng parokyang nakakasakop dito patunog sa simbahan.

Ang Kasaysayan at Pagpapalit ng Pangalan:

     Ayon sa kasaysayan ng Hagonoy na itinipon ni Msgr. Jose B. Aguinaldo sa akdang 400 Bantayog ng Simbahan (1983) ang lupang nilipatan ng ilang mamamayan ng Karbon ang pinangalanang San Pascual noong 1901. Isinagawa ito noong panahon ng mga Amerikano na kung saan kinailangang lisanin ang lugar na tinawag ngang Karbon malapit sa kasalukuyang lugar ng Sapang Kawayan. Noon binili ni P. Mariano V. Sevilla na noon ay Kura Paroko ng Parokya ni Sta. Ana ang isang bahaging lupain kay G. Nazaro Trillana na Dita noon ang ngalan. Ginawang San Pascual ang pangalan ng lugar na ito at dito nanirahan ang ilan sa mga taga-Karbon.

     Sa isang isla naman sa gawing timog ng Karbon nanirahan ang ilan na pinangalanang Bagong Baryo. Ngunit bilang pagpaparangal kay San Roque binago rin ng mga taga-roon sa ngalan nito sa kasalukuyan noong 1905. Ngunit naunang maging bisita ang kapilyang itinayo noon sa isla kaysa sa San Pascual na pinagsumikapang itayo nina G. Igmidio Alfaro, G. Mateo Aquino at G. Elino Reyes. Sa paglalarawan ni Msgr. Aguinaldo, ang mga mananampalataya sa San Roque ay “ibang punto kung magsalita” sapagkat dala ng kanilang lugar sila ay naiba sa istilo ng pagbibigkas kaysa sa mga nasa malaking bahagi ng bayan. Inilarawan din naman sila bilang “relihiyoso” dala ng kanilang malaking debosyon kina Sta. Ana, sa Mahal na Ina at sa patron nilang si San Roque. Ikinikilala na sa San Roque unang nagsimula ang mga “pagoda” sa kailugan ng Hagonoy dala ng kanilang pasasalamat sa mga yamang dagat na kanilang hinahanapbuhay. Noong taong 1935 sinimulang ipaayos ang simbahan ng San Roque at makailan pang pagkakataon ibinago ang itsura nito hanggang sa mabago ito sa disenyo nito ngayon. Sa lahat ng pagkakataong ito, lubos ang suporta ng mga taga-San Roque sa pagpapaganda ng simbahan at sa sama-samang pagdiriwang dito.

Sinimulan ng mga taga-San Roque ang prusisyon mula sa tahanan ng mga Raymundo tungo sa bisita ng San Roque.

Isang Pagninilay:

     Sa ating buhay pananampalataya, mayroong isang santo na itinuturing natin na espesyal. Di man matularan ang kanilang buhay kabanalan, inaalam naman natin ang kwento ng kanilang buhay. Isa sa mga ito ang pintakasing si San Roque, ang patron ng mga maysakit. Pinaniniwalaang siya ang mismong nagpagaling sa mga mayroong malubhang sakit noon at ngayon. Ito pa din ang ipinararanas sa mga taong nananampalataya Diyos sa kanyang pagtulong. Patunay dito ang mga debotong dumarayo na galing pa sa iba’t ibang lugar upang makapagdasal at makapagpahid lamang ng langis na nakasabit sa kamay ng orihinal na imahen.

Pumapaligid sa buong daanan ang pagtugtog ng musiko, tanda ng pagtawag ng mga mananamapalataya na pumunta at magsimba sa bisita ng San Roque.

    Sa kabila ng mga pag-ulan at pagbaha dahil sa high tide, hindi nagpatinag ang mga baryo upang hindi ituloy ang pista ni San Roque. Kahit na ang siyam na araw na paghahanda ay hindi pinagbigyan ng pag-ulan, may mga nakabuo pa din ng nobenaryo

    Naging makabuluhan pa din ang kapistahan sa kabila ng pagkaliban ng misa mayor dahil sa hanggang hitang tubig. Puno pa din ang bisita, bagamat kaunti lamang ang inuurong ng tubig ng ilabas ang prusisyon ang lahat ay nag-abang upang matunghayan ang paglabas ni San Roque. Agad isinunod ang tradisyunal na pagoda na gawain nan noon pa ng mga taga-rito bilang pasasalamat sa ilog sa pagbibigay ng ikabubuhay. Natapos ito ng ika 5:00 ng hapon.

    Hanggang sa ngayon si San Roque ay naghihimala pa din.Patunay dito ang pagkakaroon niya ng mga mamamayang bukas palad na tumutulong sa pangangailangan ng kanyang bisita. 

Ang Pagdiriwang ng Banal na Misa sa Simbahan ng San Roque

Pinangunahan ang pagdiriwang ng Banal na Misa ng tagapamahala ng Parokya, Rdo. P. Quirico L. Cruz.

Photo Courtesy: John Andrew C. Libao (National Shrine of St. Anne and Visita of San Roque)